Amddiffynnydd tir

Amddiffynnydd tir

Gorymdaith "Stand with Standing Rock" 2016. Roedd sloganau'r brotest yn cynnwys y geiriau "Rydym yma i warchod" ac "Amddiffynnwn ein tir."
Enghraifft o'r canlynol	avocation
Math	amgylcheddwr, ymgyrchydd, amddiffynnwr yr amgylchedd

Mae amddiffynnwr tir, neu amddiffynnwr amgylcheddol yn ymgyrchydd sy'n gweithio i amddiffyn ecosystemau a'r hawl ddynol i amgylchedd diogel, iach.^[1][2][3] Yn aml, mae amddiffynwyr yn aelodau o gymunedau brodorol sy'n amddiffyn hawliau eiddo tiroedd hynafol yn wyneb gwladoli, llygru, disbyddu mwynau neu ddinistrio.^[4]

Gall tir a'i adnoddau gael eu hystyried yn gysegredig gan bobloedd brodorol, ac mae gofalu am dir yn cael ei ystyried yn ddyletswydd sy'n anrhydeddu'r hynafiaid, y bobloedd presennol, a chenedlaethau'r dyfodol.^[5]

Mewn rhai mannau, mae amddiffynwyr tir yn wynebu erledigaeth ddifrifol gan gynghreiriau gwleidyddol a chorfforaethol pwerus sy'n elwa'n ariannol o echdynnu adnoddau. Mae echdynnu adnoddau, fel rheol, yn achosi llygredd. Penderfynodd Cyngor Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig fod amddiffynwyr tir "ymhlith yr amddiffynwyr hawliau dynol sydd fwyaf agored i'w herlid, a'u niweidio."^[1]

1. ↑ ^{1.0 1.1} Larsen, Billon, Menton, Aylwin, Balsiger, Boyd, Forst, Lambrick, Santos, Storey, Wilding (2021). "Understanding and responding to the environmental human rights defenders crisis: The case for conservation action". Conservation Letters 14 (3). doi:10.1111/conl.12777. https://conbio.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/conl.12777.
2. ↑ Ducklow, Zoë (10 Ionawr 2019). "Judy Wilson's Message for Canadians: 'The Land Defenders Are Doing This for Everybody'". The Tyee (yn English). Cyrchwyd 20 Ionawr 2020.CS1 maint: unrecognized language (link)
3. ↑ "Protesters? Or land protectors?". The Indy (yn Saesneg). 28 October 2016. Cyrchwyd 15 Ionawr 2020.
4. ↑ "Land defence and defenders". iwgia.org.
5. ↑ "Illegal protest or protecting the land? An Indigenous woman gets ready to face a Canadian court - APTN News". aptnnews.ca (yn Saesneg). 18 September 2018. Cyrchwyd 12 Ionawr 2019.